به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «نخل و نور»، هنرهای سنتی هر منطقه، زبان گویای هویت و فرهنگ مردم آن دیار هستند. در میان این هنرها، سوزن‌دوزی بلوچی جایگاه ویژه‌ای دارد؛ هنری که نه‌تنها جنبه کاربردی و زیبایی‌شناسی دارد، بلکه حامل پیام‌ها و نمادهای فرهنگی قوم بلوچ نیز محسوب می‌شود.
یکی از شاخص‌ترین شاخه‌های این هنر، پلیواردوزی فنوجی است که با ظرافت و خلاقیت خاص زنان بلوچ آمیخته و طرح‌ها و نقش‌های آن برگرفته از طبیعت و محیط پیرامون است. این هنر در طول سال‌ها توانسته اصالت خود را حفظ کند و همچنان به‌عنوان یکی از دستاوردهای ارزشمند صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان شناخته شود.
اهمیت پلیواردوزی تنها به جنبه‌های هنری محدود نمی‌شود؛ بلکه به‌عنوان یک ظرفیت اقتصادی و اجتماعی نیز مطرح است. این هنر می‌تواند با ایجاد اشتغال پایدار، زمینه‌ساز توسعه صنایع‌دستی و تقویت جایگاه زنان هنرمند در جامعه محلی باشد.
از سوی دیگر، توسعه بوم‌گردی در شهرستان فنوج فرصتی تازه برای معرفی فرهنگ، آداب و سنن بلوچ فراهم کرده است. بوم‌گردی با تکیه بر معماری سنتی، موسیقی محلی، صنایع‌دستی و غذاهای بومی می‌تواند پلی میان گردشگران و میراث فرهنگی منطقه ایجاد کند.
موقعیت جغرافیایی خاص فنوج که در مسیر شاهراه‌های ارتباطی و در مجاورت استان‌های مهم همجوار قرار دارد، پتانسیل این شهرستان را برای جذب گردشگر و سرمایه‌گذاری دوچندان کرده است. این شرایط فنوج را به منطقه‌ای استراتژیک در حوزه صنایع‌دستی و گردشگری بدل کرده است.
روایت‌هایی از دل نخ و سوزن
زهرا بلوچ‌نژاد هنرمند باسابقه پلیواردوزی از روستای کتیج فنوج در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «نخل و نور»، بیان کرد: از کودکی کنار مادر و مادربزرگم نشستم و نگاه کردم که چطور با حوصله و عشق نخ‌ها را به پارچه جان می‌دادند. اولین طرحم را در ۱۲ سالگی دوختم. از همان موقع فهمیدم این هنر فقط دوخت نیست، بلکه روایت زندگی ماست.
وی افزود: هر نقش، یک داستان دارد. مثلاً طرح «گل مکران» نماد امید و شکوفایی است. وقتی این طرح را می‌دوزم، انگار دارم آرزوهای مردمم را به تصویر می‌کشم.
بلوچ‌نژاد ادامه داد: به لطف حمایت‌های اخیر، سفارش‌هایی از شهرهای دیگر و حتی خارج از کشور داشته‌ام. کیف‌های سوزن‌دوزی و تابلوهای تزئینی‌ام در نمایشگاه‌های تهران و زاهدان فروش خوبی داشته‌اند.
مریم هوتی عضو تعاونی صنایع‌دستی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «نخل و نور»، گفت: در تعاونی، هم‌افزایی داریم. طرح‌ها را با هم بررسی می‌کنیم، مواد اولیه را با قیمت مناسب تهیه می‌کنیم و در فروش هم تیمی عمل می‌کنیم. این باعث شده کیفیت کارها بالاتر برود و مشتریان بیشتری جذب شوند.
وی افزود: ما کلاس‌های آموزشی رایگان برگزار می‌کنیم و دختران نوجوان با اشتیاق شرکت می‌کنند. وقتی می‌بینند می‌توانند با هنرشان درآمد داشته باشند، انگیزه‌شان بیشتر می‌شود.
هوتی تصریح کرد: اگر حمایت‌ها ادامه داشته باشد، می‌توانیم برند ملی شویم. این هنر ظرفیت جهانی شدن دارد، چون هم اصیل است و هم زیبا. فقط باید بستری برای معرفی بهتر آن فراهم شود.
پلیواردوزی فنوجی؛ تلفیقی از هنر، فرهنگ و طبیعت
علیرضا نصرتی، سرپرست میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان فنوج، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «نخل و نور» با اشاره به جایگاه ویژه سوزن‌دوزی بلوچی در میان هنرهای سنتی ایران بیان کرد: پلیواردوزی فنوجی یکی از اصیل‌ترین و زیباترین جلوه‌های صنایع‌دستی بلوچ است که ریشه در فرهنگ، آداب و محیط زندگی مردم این خطه دارد و خوشبختانه امروز مراحل ثبت ملی فنوج به‌عنوان شهر ملی پلیواردوزی در حال پیگیری است.
وی افزود: این هنر نه‌تنها بیانگر ذوق و خلاقیت زنان بلوچ است، بلکه ظرفیت بالایی در حوزه اقتصاد و اشتغال دارد. در حال حاضر دو شرکت تعاونی صنایع‌دستی با نام‌های شوهاز و صد گنج در سطح شهرستان فعالیت می‌کنند و در کنار آن‌ها کارگاه‌های غیررسمی نیز مشغول تولید انواع محصولات از جمله کیف‌های سوزن‌دوزی، ترکیب چرم و حصیر و دیگر دست‌سازه‌های هنری هستند. حمایت از این ظرفیت‌ها می‌تواند به توسعه برند و شکوفایی هرچه بیشتر پلیواردوزی فنوجی بینجامد.
سرپرست میراث فرهنگی و گردشگری فنوج با تأکید بر نقش بوم‌گردی در کنار صنایع‌دستی گفت: بوم‌گردی بلوچی بستری برای معرفی و احیای میراث فرهنگی غنی بلوچ فراهم می‌کند. این حوزه علاوه بر حفظ معماری سنتی، موسیقی و رقص محلی، زمینه‌ساز اشتغال پایدار و درآمدزایی برای جامعه محلی است. راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی، رستوران‌های محلی و فروشگاه‌های صنایع‌دستی می‌تواند هم به گردشگران خدمات ارائه دهد و هم هنرمندان و فعالان محلی را حمایت کند.
نصرتی موقعیت جغرافیایی شهرستان فنوج را مزیتی راهبردی برای توسعه گردشگری دانست و تصریح کرد: فنوج از شرق به شاهراه ترانزیتی چابهار – ایرانشهر، از غرب به استان‌های کرمان و هرمزگان و از جنوب به شهرستان نیکشهر و سواحل مکران متصل است. این موقعیت ممتاز، زمینه‌ای کم‌نظیر برای جذب گردشگر و معرفی فرهنگ و تمدن بلوچ فراهم کرده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به ظرفیت‌های کم‌نظیر شهرستان فنوج در حوزه صنایع‌دستی و گردشگری، حمایت از هنرمندان، تقویت کارگاه‌های خرد و توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌تواند تحولی پایدار در اقتصاد محلی ایجاد کرده و جایگاه فرهنگی این منطقه را در سطح ملی و حتی بین‌المللی ارتقا بخشد.
پلیواردوزی فنوجی، فراتر از یک هنر سنتی، نمادی از هویت فرهنگی، خلاقیت زنانه و ظرفیت‌های اقتصادی نهفته در دل جامعه بلوچ است. این هنر با ریشه‌های عمیق در طبیعت و زندگی روزمره مردم فنوج، توانسته اصالت خود را حفظ کرده و همزمان با تحولات اجتماعی، به بستری برای اشتغال، درآمدزایی و توانمندسازی زنان تبدیل شود.
هم‌افزایی میان صنایع‌دستی و بوم‌گردی، فرصت بی‌نظیری برای معرفی فرهنگ غنی بلوچ به گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرده است. موقعیت جغرافیایی ممتاز فنوج، همراه با تلاش هنرمندان، فعالان محلی و حمایت نهادهای فرهنگی، این شهرستان را در مسیر تبدیل شدن به قطب ملی پلیواردوزی و مقصدی فرهنگی-گردشگری قرار داده است.
فنوج در مسیر تبدیل به قطب صنایع دستی و گردشگری
با استمرار حمایت‌ها، توسعه زیرساخت‌ها و تقویت برندهای محلی، پلیواردوزی فنوجی می‌تواند نه‌تنها در سطح ملی بدرخشد، بلکه به عنوان سفیر فرهنگی ایران در عرصه بین‌المللی شناخته شود. این هنر، صدای زنان بلوچ است که با نخ و سوزن، تاریخ، امید و زیبایی را روایت می‌کنند.
پلیواردوزی فنوجی، فراتر از یک هنر سنتی، نمادی از هویت فرهنگی، خلاقیت زنانه و ظرفیت‌های اقتصادی نهفته در دل جامعه بلوچ است. این هنر با ریشه‌های عمیق در طبیعت و زندگی روزمره مردم فنوج، توانسته اصالت خود را حفظ کرده و همزمان با تحولات اجتماعی، به بستری برای اشتغال، درآمدزایی و توانمندسازی زنان تبدیل شود.
هم‌افزایی میان صنایع‌دستی و بوم‌گردی، فرصت بی‌نظیری برای معرفی فرهنگ غنی بلوچ به گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرده است. موقعیت جغرافیایی ممتاز فنوج، همراه با تلاش هنرمندان، فعالان محلی و حمایت نهادهای فرهنگی، این شهرستان را در مسیر تبدیل شدن به قطب ملی پلیواردوزی و مقصدی فرهنگی-گردشگری قرار داده است.
با استمرار حمایت‌ها، توسعه زیرساخت‌ها و تقویت برندهای محلی، پلیواردوزی فنوجی می‌تواند نه‌تنها در سطح ملی بدرخشد، بلکه به عنوان سفیر فرهنگی ایران در عرصه بین‌المللی شناخته شود. این هنر، صدای زنان بلوچ است که با نخ و سوزن، تاریخ، امید و زیبایی را روایت می‌کنند.
- منبع خبر : نخل ونور
