به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه تحلیلی خبری «نخل و نور» به نقل از «عصرهامون»، در دنیای امروز، فناوری هسته‌ای تنها مختص به صنایع انرژی نیست، بلکه در بسیاری از زمینه‌های علمی و صنعتی، به‌ویژه در شیلات، نقش مهمی ایفا می‌کند.
این فناوری با استفاده از ایزوتوپ‌های پایدار و رادیوایسوتوپ‌ها می‌تواند در ردیابی منابع غذایی، مدیریت آب، بهبود کیفیت مواد غذایی و حتی کنترل بیماری‌ها در سیستم‌های پرورشی مورداستفاده قرار گیرد. برای بررسی کاربردها و چالش‌های این فناوری در شیلات، خبرنگار پایگاه تحلیلی خبری «عصرهامون»، گفتگویی تفضیلی با سلیم شریفیان، مدیرگروه شیلات دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، داشته که در آن به جزئیات این موضوع پرداخته‌ایم.
به‌عنوان مدیرگروه شیلات، دیدگاه کلی شما در موردکاربرد فناوری هسته‌ای در صنعت شیلات چیست؟
به‌طورکلی، به فناوری هسته‌ای در شیلات نگاه مثبت دارم. این فناوری به‌ویژه در پژوهش‌های علمی و در بخش‌های صنعتی می‌تواند دستاوردهای زیادی داشته باشد. از استفاده ایزوتوپ‌ها در مطالعات اکولوژیک گرفته تا کاربردهای پرتویی در افزایش ایمنی غذایی، فناوری هسته‌ای ابزارهایی را فراهم می‌آورد که به بهبود کیفیت و بهره‌وری در شیلات کمک می‌کند. البته این موضوع به رعایت نکات ایمنی و مراقبت‌های خاص نیاز دارد تا اطمینان حاصل شود که این فناوری به‌درستی و به طور مسئولانه استفاده می‌شود.
آیا می‌توانید کاربردهای خاص فناوری هسته‌ای در شیلات را برای ما شرح دهید؟
بله، این فناوری در شیلات چندین کاربرد بسیار مهم دارد. یکی از مهم‌ترین کاربردها، ردیابی حرکت ماهیان و مطالعات اکولوژیک است. برای این کار از ایزوتوپ‌های پایدار و رادیوایسوتوپ‌ها استفاده می‌شود تا مسیرهای مهاجرت ماهی‌ها، منابع غذایی آن‌ها و روابط اکولوژیک موجود در اکوسیستم‌های دریایی شبیه‌سازی و تحلیل شوند. این اطلاعات به ما کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری برای مدیریت منابع آبی و ماهیان بگیریم.
همچنین، استفاده از اشعه گاما و اشعه ایکس برای استریلیزاسیون محصولات شیلاتی و افزایش ماندگاری نیز کاربرد فراوانی دارد. با استفاده از این روش‌ها می‌توان بار میکروبی و انگل‌ها را در مواد غذایی کاهش داد و بنابراین، ایمنی مواد غذایی را ارتقا داد. این فناوری‌ها برای صادرات محصولات شیلاتی به کشورهای مختلف که استانداردهای بهداشتی خاصی دارند، بسیار مهم است.
در مورد بهبود سلامت ماهیان و تغذیه آن‌ها، آیا فناوری هسته‌ای می‌تواند تأثیرگذار باشد؟
قطعاً. یکی از نکات بسیار جالب در استفاده از فناوری هسته‌ای، این است که می‌توانیم با استفاده از ایزوتوپ‌ها، روند جذب مواد مغذی در ماهیان را ردیابی کنیم. برای مثال، از طریق ایزوتوپ‌ها می‌توانیم تشخیص دهیم که ماهی‌ها از چه منابع غذایی‌ای پروتئین و چربی جذب کرده‌اند. این اطلاعات به ما کمک می‌کند تا خوراک‌های بهینه‌تری طراحی کنیم که هم به رشد بهتر ماهی‌ها کمک کند و هم ضریب تبدیل خوراک (FCR) را بهبود بخشد.
علاوه بر این، فناوری هسته‌ای می‌تواند در مدیریت بیماری‌ها در سیستم‌های پرورش ماهی نیز نقش داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، می‌توان با استفاده از نشانگرهای ایزوتوپی مسیرهای آلودگی را در زنجیره غذایی یا در محیط شناسایی کرد و اقدامات پیشگیرانه‌ای انجام داد.
باتوجه‌به مشکلات موجود در تأمین غذا و چالش‌های امنیت غذایی، فناوری هسته‌ای چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟
فناوری هسته‌ای در افزایش ماندگاری محصولات شیلاتی و کاهش ضایعات پس از برداشت تأثیر زیادی دارد. استفاده از اشعه گاما و ایکس برای استریلیزاسیون ماهی‌ها و سایر محصولات شیلاتی می‌تواند کمک کند تا این محصولات مدت‌زمان بیشتری تازه بمانند و به بازارهای داخلی و خارجی صادر شوند.
همچنین، با استفاده از ایزوتوپ‌ها و روش‌های فعال‌سازی نوترونی (NAA)، می‌توان در شناسایی آلودگی‌ها و بررسی کیفیت مواد غذایی در محصولات شیلاتی دقت بیشتری داشت. این باعث می‌شود که محصولات باکیفیت‌تر و استانداردتر به دست مصرف‌کنندگان برسد و در نتیجه، اعتماد مصرف‌کنندگان افزایش یابد و بازارهای صادراتی برای محصولات شیلاتی ایرانی گسترش یابد.
در بعد اقتصادی، چه مزایای استفاده از این فناوری برای کشور می‌تواند به همراه داشته باشد؟
فناوری هسته‌ای در بخش شیلات می‌تواند موجب کاهش هزینه‌های تولید و افزایش سوددهی شود. با بهبود کارایی فرایندهای تولید، بهینه‌سازی خوراک و کاهش ضایعات، هزینه‌های کل تولید کاهش می‌یابد و در نتیجه، سود بیشتر می‌شود.
علاوه بر این، استفاده از روش‌هایی مانند ایرادیاسیون برای بهبود کیفیت محصولات شیلاتی می‌تواند به افزایش صادرات کمک کند. محصولاتی که با این روش‌ها فراوری می‌شوند، معمولاً از استانداردهای بهداشتی و ایمنی بالاتری برخوردار هستند و بنابراین در بازارهای جهانی تقاضا دارند. این می‌تواند به ارزش افزوده برای محصولات شیلاتی ایران منجر شود.
آیا در استفاده از فناوری هسته‌ای در شیلات، چالش‌هایی هم وجود دارد؟
بله، یکی از چالش‌های اصلی، هزینه‌های بالای تجهیزات و زیرساخت‌ها است. برای استفاده مؤثر از فناوری هسته‌ای در شیلات، نیاز به تجهیزات خاصی داریم که هزینه‌های اولیه بالایی دارند. همچنین، تأسیس سیستم‌های ایمنی برای جلوگیری از خطرات پرتویی نیز می‌تواند هزینه‌بر باشد.
یکی دیگر از چالش‌ها، نگرانی‌های عمومی در مورداستفاده از رادیواکتیویته است. این نگرانی‌ها می‌توانند بر پذیرش این فناوری در جامعه و بازارهای داخلی تأثیر بگذارند؛ بنابراین، اطلاع‌رسانی شفاف و علمی در این زمینه ضروری است تا مردم درک صحیحی از این فناوری داشته باشند.
آینده استفاده از فناوری هسته‌ای در شیلات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آینده استفاده از فناوری هسته‌ای در شیلات بسیار امیدوارکننده است. با پیشرفت‌های علمی و فناوری، می‌توان از ایزوتوپ‌های پایدار و رادیوایسوتوپ‌ها به طور دقیق‌تر در مطالعه تغذیه ماهیان و اکوسیستم‌های دریایی استفاده کرد. همچنین، به نظر می‌رسد که کاربرد ایرادیاسیون برای کاهش ضایعات و مشکلات قرنطینه‌ای در صادرات محصولات شیلاتی گسترش یابد.
این فناوری‌ها همچنین می‌توانند در مدیریت منابع آبی و آبزی‌پروری پایدار نقش مهمی داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، استفاده از ایزوتوپ‌های هیدرولوژیک برای تعیین نرخ تبخیر و نفوذ آب می‌تواند به طراحی سیستم‌های بهینه مدیریت آب کمک کند.
و سخن پایانی شما در این زمینه؟
من معتقدم که فناوری هسته‌ای در شیلات، به‌ویژه در کشورهایی مانند ایران که منابع دریایی زیادی دارند، می‌تواند ابزاری بسیار مفید برای ارتقای کیفیت محصولات شیلاتی، بهینه‌سازی فرایندها و افزایش بهره‌وری باشد. اما استفاده از این فناوری باید به طور مسئولانه و با رعایت کامل استانداردهای ایمنی و سلامت صورت گیرد. همکاری نزدیک میان دانشگاه‌ها، صنایع و نهادهای دولتی برای اجرای پروژه‌های پایلوت و طراحی چارچوب‌های قانونی روشن، می‌تواند به تحقق این هدف کمک کند و زمینه‌های پیشرفت در این بخش را فراهم آورد.
انتهای خبر/
- منبع خبر : عصر هامون
