به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «نخل و نور» به نقل از «عصرهامون»، شهر سوخته نامی که تداعی‌کننده راز و رمزهای کهن است، یکی از شاخص‌ترین محوطه‌های باستانی در فلات ایران به شمار می‌رود. این محوطه با وسعت قابل توجه خود، بقایای تمدنی پیشرفته را در خود جای داده که در دوران پیش از تاریخ، در شرق فلات ایران شکوفا شده بود. معماری و ساختار شهری آن، نشان‌دهنده برنامه‌ریزی دقیق و سازمان‌یافتگی اجتماعی پیچیده‌ای است که در هزاره‌های دور، در این منطقه رواج داشته است.
شواهد به‌دست‌آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر سوخته، گویای وجود یک مرکز اقتصادی و فرهنگی پویا در دوران خود است. ارتباطات گسترده این شهر با مناطق دوردست، از طریق مبادلات کالا و فرهنگ، به وضوح قابل مشاهده است. ساکنان این شهر، در زمینه‌های مختلفی از جمله صنعتگری، هنر و دانش، به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یافته بودند که آثار آن در لایه‌های مختلف باستان‌شناختی به چشم می‌خورد.
آنچه شهر سوخته را از بسیاری از محوطه‌های باستانی دیگر متمایز می‌کند، سبک زندگی و آداب و رسوم منحصر به فرد مردمان آن است. مطالعه بقایای کشف‌شده، اطلاعات ارزشمندی در مورد شیوه‌های معیشت، نظام اجتماعی و باورهای این تمدن باستانی ارائه می‌دهد. جزئیات به‌دست‌آمده از اشیاء و سازه‌های موجود، تصویری روشن از زندگی روزمره و دستاوردهای فنی آن‌ها را پیش روی ما قرار می‌دهد.
فروپاشی و متروک شدن شهر سوخته، موضوعی است که همچنان مورد بحث و بررسی پژوهشگران قرار دارد. علل احتمالی این رویداد، می‌تواند شامل عوامل طبیعی، تغییرات اقلیمی یا دگرگونی‌های اجتماعی و اقتصادی باشد. با این حال، آنچه مسلم است، پایان زندگی در این شهر، نقطه‌ای در تاریخ تمدن فلات ایران را رقم زده که تا به امروز، سوالات بی‌پاسخ بسیاری را در دل خود جای داده است.
میراثی برای تقویت هویت ملی
سارا حسینی گردشگری از مشهد در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون»، بیان کرد: بازدید از شهر سوخته برای من تجربه‌ای بسیار ارزشمند و آموزنده بود؛ محوطه‌ای گسترده و منظم که نشان از تمدنی پیشرفته در دوره‌های کهن دارد. دیدن آثار و معماری شهر سوخته تصورات من را از زندگی در دوران باستان غنی‌تر کرد و احساس افتخار نسبت به پیشینه تاریخی کشورم در من ایجاد شد.
وی افزود: راهنمایان و امکانات گردشگری در منطقه شهر سوخته به‌خوبی سازماندهی شده بود و اطلاعات تخصصی به زبان ساده منتقل می‌شد که این امر برای بازدیدکنندگان غیرمتخصص بسیار مفید است. فضای آرام و صلح‌آمیز شهر سوخته، به‌عنوان نمادی از هم‌زیستی مسالمت‌آمیز، پیام مهمی برای امروز ما دارد.
حسینی در پایان خاطرنشان کرد: امیدوارم این میراث گرانبها با توسعه زیرساخت‌های گردشگری و حمایت‌های مستمر، بیش از پیش شناخته شده و مورد بازدید علاقه‌مندان قرار گیرد. چنین مکان‌هایی نه‌تنها برای حفظ تاریخ، بلکه برای تقویت هویت ملی و فرهنگی ما اهمیت ویژه‌ای دارند.
شهر سوخته؛ نماد هم‌زیستی مسالمت‌آمیز در ایران باستان
محمدرضا جعفری باستان‌شناس و پژوهشگر سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون»، بیان کرد: شهر سوخته یکی از برجسته‌ترین محوطه‌های باستانی ایران است که بازتاب‌دهنده یکی از نخستین جوامع شهری در تاریخ‌تمدن بشر است؛ پژوهش‌های باستان‌شناسی طی دهه‌های اخیر، دیدگاه‌های نوینی درباره ساختار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منطقه شهر سوخته ارائه کرده است.
وی افزود: ویژگی شاخص شهر سوخته، وجود صلح پایدار در میان ساکنان و نبود آثار نظامی‌گری است که نشانگر فرهنگ همکاری و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز در جامعه‌ای با تنوع فرهنگی و ارتباطات گسترده است. همچنین، یافته‌های صنعتی و تجاری متعدد، گواهی بر پیشرفت فناوری و دانش فنی مردم آن زمان است.
جعفری در پایان خاطرنشان کرد: با تلاش‌های سازمان میراث‌فرهنگی و پژوهشگران، حفاظت از این میراث ارزشمند در حال تقویت است و استفاده از فناوری‌های نوین، گامی مؤثر در حفظ و معرفی بهتر شهر سوخته به جامعه جهانی است. آموزش و اطلاع‌رسانی به نسل‌های جوان نیز نقش کلیدی در استمرار این تلاش‌ها دارد.
شهر سوخته میراث کهن صلح و تمدن جهانی
حسین سرحدی مدیر پایگاه جهانی شهر سوخته در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصرهامون»، بیان کرد: شهر سوخته یکی از مهم‌ترین محوطه‌های هزاره سوم قبل از میلاد مسیح است که حدود ۵ هزار سال قدمت دارد.
وی افزود: محوطه شهر سوخته با ۲۷۰ هکتار مساحت، یکی از بزرگ‌ترین مناطق از بین‌النهرین (عراق امروزی) تا دره سند در هندوستان بوده و در مرکز شاهراه ارتباطی تمامی تمدن‌های عالم از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب حوزه خلیج‌فارس و دریای عمان قرار داشته است. نقش شهر سوخته در تکمیل و تکوین فرهنگ و تمدن ایران بسیار برجسته و حیاتی بوده است.
مدیر پایگاه جهانی شهر سوخته اظهار کرد: یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که مردم منطقه شهر سوخته در حدود ۵ هزار سال از رفاه نسبی برخوردار بوده‌اند؛ رفاه نسبی ناشی از فعالیت‌های تجاری و صنعتی در منطقه شهر سوخته بوده است.
وی افزود: سازمان میراث‌فرهنگی ایران یکی از مهم‌ترین اقدامات خود را در محوطه شهر سوخته، تجدید سالانه کاهگل حفاظتی اعلام کرده است. همچنین اخیراً سیستم دوربین مداربسته منطقه شهر سوخته مجهز به دوربین‌های دید در شب شده است که موجب حفاظت دوچندان از شهر سوخته شده است.
مدیر پایگاه جهانی شهر سوخته گفت: فرسایش در محوطه‌های تاریخی سیستان به طور عمده اتفاق افتاده و می‌افتد؛ این فرسایش در شهر سوخته نیز در جبهه شمالی قابل‌مشاهده است.
وی ادامه داد: باتوجه‌به خشکسالی‌های سال‌های اخیر و افزایش شدید بادهای بومی منطقه یکی از مهم‌ترین اقدامات سازمان میراث‌فرهنگی ایران در محوطه، حفاظت از بخش‌های حفاری شده سال‌های قبل با تجدید سالانه اندود کاهگل حفاظتی جهت جلوگیری از فرسایش اعلام کرده است.
مدیر پایگاه جهانی شهر سوخته اظهار کرد: در مناسبت‌های مختلف، دانش‌آموزان و دانشجویان با برگزاری کارگاه‌های متعدد و بازدید از بخش موزه شهر سوخته مورد استقبال قرار می‌گیرند. هدف این است که کودکان و نوجوانان از همان دوران کودکی بافرهنگ و حفاظت گردشگری آشنا شوند.
وی تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شهر سوخته، بر خلاف سایر محوطه‌های هم‌عصر، عدم وجود سلاح در این شهر تاریخی است. باوجوداینکه به دلیل موقعیت تجاری، افرادی از فرهنگ‌های مختلف در آن زندگی می‌کردند، اما مردم شهر سوخته در حدود ۵ هزار سال به‌صورت مسالمت‌آمیز و در آرامش کنار هم زندگی می‌کردند.
مدیر پایگاه جهانی شهر سوخته در پایان خاطرنشان کرد: این ویژگی منحصربه‌فرد، یکی از مهم‌ترین دلایل ثبت شهر سوخته در یونسکو بوده است. درحالی‌که امروزه جنگ و خونریزی در سراسر جهان‌گسترش یافته، شهر سوخته به‌عنوان میراث صلح جهانی ثبت شده است.
شهر سوخته تنها یک محوطه باستانی نیست، بلکه گواهی زنده بر شکوه، دانش، هنر و صلح‌طلبی ایرانیان در ۵ هزار سال پیش است. تمدنی که بدون تکیه بر جنگ و خشونت، توانسته در دل بیابان‌های شرق فلات ایران شهری بسازد با ساختاری منظم، اقتصادی پویا، و فرهنگی غنی. کشف‌های باستان‌شناسی، شیوه‌های زندگی، فناوری‌های پیشرفته و نبود سلاح در این شهر، تصویری روشن از جامعه‌ای صلح‌جو و مترقی ارائه می‌دهد.
امروز شهر سوخته نه‌فقط به‌عنوان میراث ملی، بلکه به‌عنوان میراثی جهانی و الهام‌بخش، نقشی کلیدی در تقویت هویت فرهنگی و تاریخی ما دارد. حفاظت از این گنجینه، مسئولیتی مشترک است؛ چرا که در دنیای پرتنش امروز، شهر سوخته یادآور این حقیقت است که صلح، خرد و هم‌زیستی، بنیادهای ماندگار هر تمدن بزرگ هستند.
انتهای خبر/
- منبع خبر : عصر هامون
